فعالان و کارشناسان حوزه فناوری اطلاعات در نشست «اکوسیستم نوآوری»; واقعیت های اقتصاد ایران تاکید کرد: اقتصاد ایران برای غلبه بر شرایط سخت امروزی نیازمند نوآوری و بهره گیری از سرمایه انسانی است و دولت باید از گذشته درس گرفته و مانع از ایجاد موانع نشود.
در این رویداد از سلسله نشست های اتاق بازرگانی ایران با موضوع «فرصت حضور در اقتصاد بین الملل»، فیلترینگ، مقصر اصلی عقب ماندگی اقتصاد دیجیتال کشور معرفی و هشدار داده شد. در مورد مهاجرت نیروی انسانی ارائه شد و پیشنهادی برای اجرای «توافقنامه راه اندازی» ارائه شد.
دولت باید از مخفی کردن و جلوگیری از انتشار داده ها دست بردارد
در آن جلسه محمدجواد آذری جهرمی، وزیر سابق ارتباطات و فناوری اطلاعات، سرکوب ترافیک و گرانی را از عوارض اقتصاد دیجیتال کشور دانست و از دولت چهاردهم خواست تا از تجربیات گذشته در زمینه فیلترینگ درس بگیرد. وی همچنین فیلترینگ را مانعی بر سر راه رشد اقتصاد دیجیتال کشور می داند و تاکید می کند: اگر دولت دست از تسلط بر اقتصاد بردارد و جلوی انتشار داده ها را بگیرد، اقتصاد دیجیتال ظرفیت رشد 10 درصدی را دارد.
آذری جهرمی با بیان اینکه هر تهدید و مشکلی فرصتی برای ایجاد از منظری نوآورانه است، موضوع سخنرانی خود را معرفی کرد. سیاست گذاری اقتصاد دیجیتال و پیشنهادات برای سیاست گذاران.
او در ابتدا گفت: «اکوسیستم اقتصاد دیجیتال یک سری قاتلان دارد که اکنون با مشکل جدی مواجه هستند. امروز با دو پدیده سرکوب قیمت تحمیلی دولت و سرکوب ترافیک مواجه هستیم. به دلیل این سرکوب، حجم ترافیک در سال 1403 نسبت به سال 1400 تغییر چندانی نکرد. در سال 1400 ما 8 درصد ترافیک ماهانه داشتیم که 30 میلیون کاربر به اقتصاد دیجیتال اضافه کرد و در نتیجه رشد 8 درصدی در این حوزه داشت. در چهار سال، هسته اقتصاد دیجیتال 2.5 برابر شده است.
وزیر ارتباطات دولت دوازدهم ادامه داد: دولت سیزدهم می خواست ترافیک داخلی را به گونه ای افزایش دهد که با هیچ مدل اقتصادی سازگار نباشد.
سرکوب بازار با فیلتر کردن در حالی است که مصرف از صدا و پیامک به داده منتقل شده و داده ها با فیلتر کردن سرکوب می شوند. دولت معتقد است که سهم ترافیک داخلی باید افزایش یابد، اما سیاست آن مثبت نیست، بلکه سرکوبگرانه است. این سیاست ها بخش ترافیک بین المللی را سرکوب می کند. ترافیکی که برای کاربر جذاب باشد باعث کاهش کیفیت و افزایش نارضایتی کاربران می شود. فعالیت اپراتورهای ما از اقتصادی به ایدئولوژیک تبدیل شده است. این روند پایدار نیست و منطق اقتصادی ندارد. اپراتور باید ترافیک داخلی را افزایش دهد و آن را ارزانتر و با یک سوم قیمت عرضه کند. اگر بخواهد او را آزاد کند در تعزیرات برایش پرونده تشکیل می دهند و با او برخورد می کنند. امکان سرکوب هر دو با هم و ایجاد یک اکوسیستم موفق وجود ندارد. این حتما باید بازنگری شود. در مدل سیاستی، تعرفه خدمات موبایل و مخابرات باید بازنگری شود و دولت از دخالت در قیمت گذاری خودداری کند.
– محمدجواد آذری جهرمی، وزیر اسبق ارتباطات و فناوری اطلاعات
وی سپس گفت: آیا پس از سه سال فیلترینگ، مشکل حل شده است؟ ما در دولت دوازدهم احساس کردیم که این روش ناکارآمد است. البته تجربه تلخ و سختی بود. سیاست محدودیت ترافیک یک تصمیم اقتصادی نیست بلکه یک تصمیم کلان است. اکنون به نظر می رسد اجماع برای حل آن وجود دارد و دولت باید سریع راه حلی برای آن ارائه دهد.»
آذری جهرمی با تاکید بر این موارد گفت: در سال 2019 متوجه شدیم که سرمایه گذاری در فیبر اگرچه هدف نهایی است اما نمی تواند هدف اولیه باشد. ما به یک مرحله میانی نیاز داریم. باید سراغ VDSL برویم که به حداقل سرمایه نیاز دارد، دسترسی سریع دارد و سرعت را افزایش می دهد. وجود رویه اپراتور واحد باید شکسته شود و فضا رقابتی شود. باید در حوزه اپراتورها رقابت ایجاد شود. در بخش ثابت، دولت سیزدهم آنقدر سرمایه گذاری کرد و زحمت کشید، اما اکنون مشخص شده که بسته سیاستی آنها کامل نبوده است. به تجربه دو سال اخیر ما توجهی نکردند. در واقع توسعه دائمی سیاسی شد.
وزیر اسبق ارتباطات ادامه داد: الان مدعی پوشش ۷ میلیونی هستند. مفهوم پوشش بر اساس استانداردهای بین المللی است. با تمام سرمایه گذاری هایی که انجام شد 150 هزار بندر به بنادر ما اضافه شد. واضح است که بازار آمادگی جذب چنین خدماتی را ندارد. در حالی که در حال حاضر 10 میلیون مشترک داریم که آماده تبدیل ADSL خود به VDSL هستند. شاید بتوان با سرمایه گذاری 6 هزار میلیارد تومانی این مشکل را حل کرد.»
وی سپس تصمیمات سیاسی خود را ارائه کرد:
به روند جنگ در مخابرات پایان دهید، ما نباید این سرمایه را از بین ببریم. تصاحب و اشتباهات ناشی از دستفروشی در مخابرات باید پایان یابد و مخابرات باید سیاست گذاری را متوقف کند. در این صورت بازار ثابت به یک بازار رقابتی تبدیل می شود. قیمت گذاری اجباری باید از دستور کار حذف شود و به شرکت های مخابراتی اجازه رشد داده شود. در حوزه فناوری نیز دولت باید بسته سیاست های اقتصادی و غیراقتصادی را اجرا کند و انحصار را حذف و قیمت گذاری دستوری را حذف کند و سطح فیلترینگ را کاهش دهد و در دستور کار قرار دهد.
– محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات در دولت دوازدهم
آذری جهرمی در جمع بندی سخنان خود به سه چالش در حوزه اقتصاد دیجیتال اشاره کرد:
- چالش مهاجرت نیروی کار کشور را به شدت آسیب پذیر کرده است. اما زمانی که شرایط در کشور بهبود یابد، مهاجرت معکوس ممکن است رخ دهد. دولت باید به این مدل اکوسیستمی وزن و سرمایه بدهد.
- چالش دوم اشباع بازارهای بالغ اقتصاد دیجیتال است که باید با بسته سیاست های بازار تقویت شود تا در نتیجه قدرت خرید مشتریان افزایش یابد و این راه حلی برای غلبه بر اشباع بازار است.
- چالش سوم نیاز به ایجاد مقررات بخشی است. این بخش از بسته سیاست خواستار تشکیل مقررات در مراقبت های بهداشتی، آزادی داده، حمل و نقل و فین تک است.
نوآوری بدون نیروی انسانی امکان پذیر نیست
خوش تیپدر این مراسم نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران به موضوع مهاجرت نیروی انسانی پرداخت و گفت: اکنون در شرایط بسیار بحرانی در اقتصاد کشورمان قرار داریم و عبور از این شرایط سخت تنها با استفاده از نوآوری امکان پذیر است. و سرمایه انسانی.” “بیایید برای حفظ و نگه داشتن جوانان در کشور تلاش کنیم.
امروز با یک دلار انواع مشکلات را برای مردم و فعالان اقتصادی ایجاد می کنیم و بر سر راه آنها سد می سازیم اما خروج سرمایه انسانی و تشویق به حفظ آن مانعی ندارد. باید دید با چه ابتکار و خلاقیتی می توان این کودکان را در کشور حفظ کرد. از طرفی غیر سرمایه های کشور و کسانی که تظاهر به سرمایه انسانی می کنند برخلاف واقعیت می توانند تمدن و اقتصاد کشور را نابود کنند.
– خوش تیپ، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران
نایب رئیس مجلس ایران با تاکید بر لزوم همدلی برای عبور از مشکلات، گفت: 55 سال از بهترین شرایط اقتصادی دنیا را بدون رشد اقتصادی مناسب پشت سر گذاشتیم چرا که هیچ گاه با یکدیگر همدردی نکرده ایم.
مشکلات پیچیده را نمی توان با راه حل های قدیمی حل کرد
شهاب جوانمردیموسس هلدینگ فناپ نیز نگرش لازم را در زمینه اقتصاد نوآوری و پیش نیازهای آن تغییر داد:
ما هنوز به دنبال راه حل های قدیمی برای حل مشکلات جدید هستیم. گاهی اوقات سازماندهی مجدد راه حل نیست و ما نیاز به طراحی مجدد داریم. تا زمانی که این نگرش را تغییر ندهیم، بعید به نظر می رسد که مشکلات چند وجهی و پیچیده حل شوند.
– شهاب جوانمردی، موسس هلدینگ فناپ
وی لایه اول اقتصاد نوآوری را اقتصاد بخشی می داند و ادامه می دهد: در اقتصاد بخشی از توسعه زیرساخت ها و بسترها فراتر نرفته ایم. ما نوآوری را به سایر ارکان اقتصادی تعمیم نمی دهیم. بخش‌های جدی تولید ناخالص داخلی که با تولید کالا مرتبط هستند، بخش‌های پیشرفته‌ای هستند که نسبت اهرم پایینی دارند. بنابراین اقتصاد نوآوری تقویت نمی‌شود و در عمل نمی‌توان انتظار تحول داشت.»
جوانمردی سپس این سوال را مطرح کرد که آیا اقتصاد نوآوری منجر به الزام ملی می شود یا خیر؟ وی به لایه دوم اقتصاد نوآوری پرداخت: «اگر از بحران انرژی صحبت کنیم، راه حل های اصلی افزایش سرمایه گذاری و تولید و حذف قیمت گذاری اجباری است. اما از نظر نوآوری هیچ راه حلی ارائه نمی شود. 20 درصد انرژی تولید شده در شبکه برق از بین می رود و اقتصاد نوآوری هنوز به این مشکل رسیدگی نکرده است زیرا به نوآوران کشور اعتماد نمی شود.
وی لایه سوم را گشایش افق های تمدنی می داند و می گوید: وقتی سرمایه اجتماعی در کشور کم است، عموما نمی توان به گشایش افق های تمدنی فکر کرد. هر توسعه ارتباطات شکل جدیدی از تمدن را ایجاد می کند. اگر روی توسعه فناوری و نوآوری سرمایه گذاری نکنیم و آنها را بیهوده ببینیم، گشایش افق های تمدنی منتفی است.
عقلانیت می گوید ما فیلترینگ بیشتری نمی خواهیم
هاتف خرمشاهی، موسس مرکز نوآوری و تحول دیجیتال اتاق تهران در سخنانی بر لزوم بازگشت به خرد و عقلانیت تاکید کرد: «عقل و عقلانیت می گوید ما فیلترینگ بیشتری نمی خواهیم. حرکت در اقتصاد نوآوری مانند شنا کردن با دستان بسته است. حداقل دولت باید آغوش خود را به روی ما باز کند.»
وی با بیان اینکه کمتر از یک هفته دیگر متخصصان امنیت سایبری سوار شده و کوچ می کنند، افزود: در شرایطی که با پدیده «کوچ دیجیتالی عشایر» مواجه هستیم، شاید موشک ها دیگر ما را نترسانند اما حملات سایبری. قطعا می تواند ما را بترساند
خرمشاهی در پایان گفت: برای احیای طبقه متوسط به فناوری و برای توسعه فناوری به ارتباطات بین المللی نیاز داریم. اگر نتوانیم جامای واقعی را در سال آینده احیا کنیم، پیشنهاد من این است که یک «جامای استارتاپی» ایجاد کنیم.
