تغییر مسیر فروش کتاب با حضور «بوک‌بلاگرها»، شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های آنلاین

فراتر از روش های سنتی، فروش کتاب دیگر تنها به ویترین کتابفروشی ها بستگی ندارد. توسعه فناوری به حدی پیش رفته است که اکنون بخش بزرگی از فروش کتاب در فروشگاه های رسانه های اجتماعی و پلتفرم های آنلاین انجام می شود. جایی که «وبلاگرهای کتاب» یکی از بازیگران اصلی بازار هستند و گاهی می توانند آمار فروش یک کتاب را به کلی تغییر دهند.

کتابفروشی دیگر تنها یک مکان فیزیکی نیست، بلکه فضایی عظیم و پویا در دنیای مجازی است. ناشران کتاب به تدریج متوجه شدند که باید از ظرفیت جدید استفاده کنند. فروش در سایت ها، پرداخت اقساط کتاب های گران قیمت با استفاده از پلتفرم ها، ایجاد اکانت اینستاگرام و تلگرام و البته عقد قرارداد با وبلاگ نویسان کتاب. این تغییرات نه تنها به افزایش دسترسی و تنوع انتخاب های خواننده کمک کرد، بلکه باعث سهولت ارتباط با مخاطب شد.

وبلاگ نویسان با استفاده از پلتفرم های اجتماعی، رویکردهای سنتی برای انتشار را به چالش می کشند و سلیقه خوانندگان را با نظرات و توصیه های خود شکل می دهند. با صحبت در مورد یک رمان، آنها می توانند میزان فروش آن را حداقل در نسل اول اینستاگرام تغییر دهند.

عماد شاطریانمدیر انتشارات بیدگل درباره تاثیر وبلاگ نویسان کتاب بر بازار کتاب به زومیت می گوید: «در 6 ماه گذشته متوجه شدیم که وبلاگ نویسان کتاب تاثیر جدی در پرفروش شدن یا نشدن کتاب ها دارند. البته ساختارهای قبلی مانند کتابفروشی ها و وب سایت ها هنوز هم تأثیر خود را دارند. اما به نظر می رسد حضور وبلاگ نویسان کتاب بازار جدیدی را ایجاد کرده است که ما به عنوان ناشر یا کتابفروشی با آن روبرو هستیم.»

ساختار همکاری با وبلاگ نویسان کتاب به این صورت است: «هر ماه کتاب های چاپ شده را برای وبلاگ نویسانی که کیفیت کارشان بالاتر است یا فعالیتشان به موضوع کارمان نزدیکتر است ارسال می کنیم و بر اساس برنامه زمانی خود انتخاب می کنند. سپس بر اساس اعداد و حجم فروش متوجه خواهیم شد که تاثیر قابل توجهی داشته است.”

در یک مورد، فروش یکی از کتاب های بیدگل پس از معرفی توسط یک وبلاگ نویس، چهار برابر شد. چتریان می گوید در این مورد خاص، وبلاگ نویس این کتاب را به عنوان کتاب مورد علاقه خود بدون هیچ گونه کمیسیونی از ناشر ارسال کرده است.

ما که اصلا نمی دانستیم ناگهان دیدیم که تقاضا برای این کتاب زیاد شده و از حالت عادی خارج می شود. این کتاب سه سال در بازار بود و سه نسخه فروخت اما با این اتفاق در پنج ماه گذشته حدود هفت نسخه فروخته شد. این نشان می دهد که کتاب وارد بازار کاملاً جدیدی شده است.

– عماد شاطریان، مدیر انتشارات بیدگل

بهشاد فرجیمدیر بازاریابی انتشارات برج و هوپا در این خصوص می گوید: چند سالی است که مطالب در فضای مجازی و اینستاگرام پررنگ شده و کتاب به عنوان محصول از این فضا مستثنی نشده و به ترتیب وارد این چرخه شده است. تا بتواند بفروشد. در این چند سال، پست هایی از طریق اینفلوئنسرها و وبلاگ نویسان پدیدار شد. در حال حاضر برج و نشریات دیگری مانند چشمه و ترتی و نشریات قدیمی تر مانند نو و نیلوفر نیز وارد این فضا شده اند.»

به گفته وی، بودجه اختصاص یافته به این موضوع در هر نشریه متفاوت است. اما هرچه نسخه های جدیدتر باشد، سرمایه گذاری آنها در فضای مجازی بیشتر می شود تا بیشتر شناخته شوند. علاوه بر این، سلیقه و بینش مدیریت ناشر نیز بر میزان سرمایه گذاری در وبلاگ نویسان کتاب تأثیر می گذارد.

نشر مجازی کتاب‌هایی را ایجاد و منتشر می‌کند که با مخاطبان نوجوان ارتباط برقرار می‌کند و فضای مجازی را به ابزار استقرار خود تبدیل می‌کند. آنها رویکرد قدیمی که با پخش سنتی سروکار داشت را کنار گذاشته و به فضای مجازی متعهد شدند و در آنجا خود را معرفی می کنند. با این رویکرد در نهایت مخاطب نوجوانی که زمان زیادی را در فضای مجازی می گذراند با این کتاب مواجه می شود. تعداد چاپ و تعداد زیاد این کتاب ها نشان از استقبال مطلوب دارد.

– بهشاد فرجی، مدیر بازاریابی انتشارات برج و هوپا

اتفاق دیگری که در بازار کتاب در حال رخ دادن است، اجتناب از گرانی با فروش کتاب به صورت پرداختی در بسترهای اینترنتی است. و این در شرایطی که نه مردم از قیمت کتاب راضی هستند و نه ناشری که شاهد افزایش روزانه قیمت کاغذ و نمودار نوسانات ارز است.

از دیدگاه چتریان، علیرغم نگاه سنتی به تجارت کتاب، فناوری در این بازار دیر وارد شده است و به همین دلیل است که بیشتر فعالان حوزه نشر تازه متوجه این تغییرات شده اند.

در این زمینه، دیدگاه سنتی وجود دارد که بخش اقتصادی را جدی نمی‌گیرد و نگاه به رویکردهای جدید برای او مانند یک تابو سخت است. با این حال، دوستان و ناشران همکار من به تازگی گفته اند که وبلاگ نویسان کتاب باید جدی گرفته شوند. این بازار جدیدی است که در آن تجربه ای نداریم، اما آنقدر جدی است که می تواند اقتصاد این صنعت را متحول کند.

– عماد شاطریان، مدیر انتشارات بیدگل

این پیشرفت را می توان در آمارهای اخیر فروش آنلاین کالا مشاهده کرد. به گزارش یکتانت 1402، کتاب دومین دسته کالایی پرطرفدار برای خرید آنلاین است. این دسته از میانگین کلی نسل Z محبوبتر است. بر اساس این آمار، سهم ناشران در حوزه کتاب و ادبیات 3.9 میلیون بازدید از بهترین ناشران تبلیغ در وب فارسی است. حوزه کتاب و ادبیات 1.4 درصد از صفحات عمومی اینستاگرام فارسی و در بین کانال های فروشگاهی در تلگرام فارسی در سال 1402 را تشکیل می دهد. سهم کانال های فروش کتاب و مجلات 5.2 است، بنابراین کتاب ششمین کانال پرفروش محصول در تلگرام محسوب می شود.

مدیر بازاریابی هوپا معتقد است که حوزه بازاریابی و امور فضای مجازی هنوز هویت جدی در نشریات پیدا نکرده است و کمتر انتشاراتی به فروش مجازی و کمک گرفتن از پلتفرم ها فکر می کند، «زیرا صنعت کتاب، نشر و نشر دارای سیستم سنتی و سنتی است. هنوز به همان روش نفس می کشم و به کار ادامه می دهم.”

مدیر انتشارات بیدگل همچنین می گوید: بحث و گفتگو با دوستانی که در سایت یا بسترهای آنلاین به فروش می پردازند نشان می دهد که بازار فروش آنلاین کتاب در حال بزرگ شدن است. بدیهی است که تعداد فروش کتاب در حال افزایش است و این امر بدیهی است که در بسترهای آنلاین اتفاق افتاده است. این تغییر زنگ خطری برای ادامه کار به شیوه سنتی در حوزه کتاب است.»

از دیدگاه او آمار رشد فروش اینترنتی کتاب، نقشه راهی است که می گوید برای بقا در این زمینه باید به فکر روش های جدید، همکاری با پلتفرم ها و پیگیری نقش شبکه های اجتماعی باشید. تا از جریان دنیای دیجیتال عقب نمانیم.