برخی از مورچه ها اندام های آلوده را از لانه خود خارج می کنند تا شانس زنده ماندن خود را افزایش دهند. این اقدام مورچه ها باعث می شود که آنها تنها موجودات غیر انسانی شناخته شده ای باشند که برای نجات جان همنوعان خود قطع عضو انجام می دهند.
ما قبلا می دانستیم که مورچه ها یکی از معدود موجوداتی هستند که به زخم های همنوعان آسیب دیده خود رسیدگی می کنند. به عنوان مثال، مورچه های مهاجم (Megaponera analisمی توانند با ترشح ماده ضد میکروبی تولید شده در غدد خاص خود، عفونت ها را درمان کنید.
اریک فرانک از دانشگاه وورزبورگ آلمان می‌گوید: «اما همه گونه‌های مورچه این غدد را ندارند. ما می‌خواستیم بدانیم برای مورچه‌هایی که نمی‌توانند از ضد میکروبی استفاده کنند چه می‌شود.»
دنی بافتهمکار فرانک در دانشگاه لوزان، سوئیس، مستعمرات مورچه های نجار در فلوریدا (Camponotus floridanus) از نزدیک در آزمایشگاه نگاه می کرد که ناگهان متوجه یکی از مورچه ها شد پای زخمی لانه زخمی اش را می جود خوب.
فرانک می گوید: «در ابتدا نمی توانستم چیزی را که می دیدم باور کنم. من فکر کردم باید چیز دیگری وجود داشته باشد. شاید تهدیدی وجود داشته باشد یا مورچه فکر کرده باشد که به دشمن حمله می کند.
پس از تجزیه و تحلیل فیلم از مستعمرات، تیم تحقیقاتی قطع عضو بیشتری پیدا کردند. هر بار، مورچه قطع شده هیچ نشانه ای از مبارزه را نشان نمی داد. علاوه بر این، قطع عضو تنها زمانی رخ داد که قسمت بالایی پای مورچه آسیب دیده بود.
مورچه ها با انجام یک عملیات با موفقیت از انتشار عوامل بیماری زا جلوگیری می کنند
برای کسب اطلاعات بیشتر، محققان باسن 72 مورچه نجار را زخمی یا عفونی کردند. نیمی از مورچه ها توسط محققان قطع شدند و بقیه به عنوان گروه کنترل به همین ترتیب رها شدند. نتایج نشان داد که میزان مرگ و میر مورچه های قطع شده 90 درصد کمتر از گروه کنترل بود. این نشان می دهد که مورچه ها با انجام یک عملیات با موفقیت از انتشار عوامل بیماری زا جلوگیری می کنند.
اما اگر پای مورچه آسیب ببیند، قطع عضو توسط مورچه های دیگر هرگز اتفاق نمی افتد. هنگامی که تیم آزمایش را با آسیب های پا تکرار کرد، میزان مرگ و میر در هر دو گروه قطع عضو و کنترل یکسان بود. فرانک می گوید دلیل این امر ممکن است در فیزیولوژی مورچه ها باشد. حشرات مثل ما قلب مرکزی ندارند. در عوض، چندین ماهیچه خون را در اطراف بدن پمپاژ می کنند. این تیم با استفاده از یک تکنیک اسکن میکروسی‌تی دریافتند که بسیاری از این عضلات در بالای پاهای مورچه‌های نجار متمرکز شده‌اند.
بریدن قسمت بالای ساق پا به ماهیچه های گردش خون آسیب می رساند و از گردش خون و گسترش عفونت در بدن مورچه جلوگیری می کند. از طرفی این ماهیچه ها در پاهای مورچه ها وجود ندارند، بنابراین قطع پا از گسترش عفونت جلوگیری نمی کند.
جیمز ترنیلو دکتر دکتر می‌گوید: «یافته‌های این مطالعه قابل توجه است و پیامدهایی برای درک ما از سیستم ایمنی رفتاری در حشرات اجتماعی دارد.
محققان می گویند نکته جالب نتایج مطالعه این است که مورچه ها برای هیچ آسیبی از روش قطع عضو استفاده نمی کنند. قطع عضو هدفمند است زیرا فقط زمانی این کار را انجام می دهد که منطقی باشد. اما بعید به نظر می رسد که مورچه ها دلایل اصلی قطع عضو را درک کنند. به احتمال زیاد، این رفتار ذاتی است و مورچه ها با آن “متولد” می شوند.
مطالعه در مجله زیست شناسی کنونی منتشر شده است.
